ความเครียดจากการเรียน หรือปัญหาที่เด็กต้องเจอในชีวิตประจำวัน จะทำให้พวกเขาไม่มีความสุขและส่งผลเสียต่อสุขภาพจิตใจได้ เพื่อสร้างเกราะป้องกันที่แข็งแรง นอกจากการให้กำลังใจและแสดงความรักต่อลูก การทำกิจกรรมเยียวยาหัวใจก็จะช่วยระบายอารมณ์ลบออกมา ตัวเด็กก็จะเข้าใจและรู้เท่าทันอารมณ์ของตัวเองมากขึ้นด้วย บทความนี้จะพาทุกท่านไปรู้จักกับศาสตร์ในการฟื้นฟูจิตใจผ่านงานศิลป์หรือ ศิลปะบำบัด ว่ามันคืออะไร และตัวอย่างกิจกรรมศิลปะบําบัด มีอะไรบ้าง อ่านต่อได้ที่นี่เลย!
ศิลปะบำบัด คืออะไร
ศิลปะบำบัด คือ วิธีบำบัดจิตใจที่ผสมผสานหลักการของจิตวิทยาและงานศิลปะเข้าด้วยกัน โดยให้ผู้รับการบำบัดสร้างสรรค์ผลงานศิลป์ประเภทต่าง ๆ เพื่อทำความเข้าใจอารมณ์และสำรวจตัวเอง ซึ่งไม่จำเป็นต้องประสบการณ์มาก่อนหรือต้องทำผลงานให้สวยงาม เพียงแค่ปลดปล่อยความรู้สึกและระบายสิ่งเหล่านั้นออกมาผ่านงานศิลปะก็พอ
ศิลปะบำบัด มีประโยชน์ต่อการฟื้นฟูจิตใจของเด็กอย่างไรบ้าง
ศิลปะไม่ได้เป็นแค่งานอดิเรกทั่วไป แต่เป็นตัวช่วยปลอบโยนหัวใจดวงน้อย ๆ ของเด็ก เพราะศิลปะไม่มีการจำกัดกรอบความคิด เปิดโอกาสให้ทุกคนใช้จินตนาการและความคิดสร้างสรรค์ของตัวเองให้เต็มที่ มาดูกันเพิ่มเติมว่า ศิลปะบำบัด ยังมีประโยชน์อะไรน่าสนใจอีกบ้าง
ลดความเครียดในชีวิตประจำวัน
เพราะการสร้างสรรค์งานศิลปะต้องใช้สมาธิค่อนข้างสูง ทำให้เด็กได้โฟกัสกับงานศิลปะมากกว่าความคิดในหัว ทำให้พวกเขาไม่รู้สึกกังวล แสดงความเป็นตัวเองได้อย่างเต็มศักยภาพ และไม่แน่ว่าอาจค้นพบพรสวรรค์ใหม่ ๆ ที่ซ่อนอยู่อีกด้วย
พัฒนาสมาธิและติปัญญาของเด็ก
เมื่อเด็กสามารถจดจ่อในการทำผลงานศิลปะ ก็มีแนวโน้มว่าจะมีสมาธิกับการเรียนรู้ในห้องเรียนด้วยเช่นกัน การได้ระบายความเครียดออกมา ทำให้เด็กไม่หมกมุ่นกับเรื่องปวดหัว และสามารถเบี่ยงเบนความสนใจไปยังเรื่องที่สำคัญกว่าอย่างการเรียนได้ดี นอกจากนี้ การได้ใช้ทักษะความคิดสร้างสรรค์เยอะ ๆ จะช่วยให้เด็กมีทักษะการแก้ปัญหาที่ดี เพราะคิดค้นวิธีการใหม่ ๆ ในการแก้ไขปัญหาได้อย่างต่อเนื่อง
เสริมความภาคภูมิใจในตัวเอง
งานศิลปะเป็นการสื่อสารรูปแบบหนึ่ง และเป็นพื้นที่ปลอดภัยในการแสดงความรู้สึก เด็ก ๆ จะรู้สึกภาคภูมิใจที่สามารถก้าวผ่านความรู้สึกเหล่านั้น เอาชนะความท้าทายทางอารมณ์ และสามารถถ่ายทอดออกมาให้เป็นผลงานศิลปะได้ ทำให้มีความมั่นใจในตัวเองมากขึ้น
รักษาโรคและอาการทางจิตเวช
ศิลปะบำบัดช่วยรักษาบาดแผลทางจิตใจ และเยียวยาโรคทางจิตเวชที่สามารถพบได้ในวัยเด็ก เช่น โรคออทิสติก โรคสมาธิสั้น และโรควิตกกังวล เพราะเป็นการระบายความรู้สึกลึก ๆ ข้างในโดยไม่ต้องใช้คำพูด จะขีดเขียนหรือระบายสีอะไรก็ได้ตามต้องการ ทำให้เด็กไม่รู้สึกถูกกดดันหรือบีบบังคับให้แสดงความรู้สึกออกมา
ศิลปะบำบัด เหมาะกับเด็กแบบไหน
ศิลปะบำบัด เป็นกิจกรรมที่สามารถทำได้กับเด็กทุกเพศ ทุกวัย เพื่อป้องกันความเครียดหรือวิตกกังวลมากเกินไป จนส่งผลกระทบต่อการเรียน และเหมาะเป็นอย่างยิ่งกับเด็กที่ประสบปัญหาดังต่อไปนี้
- เด็กสมาธิสั้น ศิลปะบำบัดช่วยฝึกให้เด็กโฟกัสกับสิ่งที่อยู่ข้างหน้า ไม่วอกแวก และสามารถจดจ่อต่อสิ่ง ๆ หนึ่งได้นานขึ้น ทั้งนี้ คุณพ่อคุณแม่ไม่ควรบังคับหรือกดดันลูก เพราะจะทำให้เด็กรู้สึกเครียดกว่าเดิมได้
- เด็กที่มีภาวะซึมเศร้า บางครั้งเด็กอาจไม่กล้าพูดสิ่งที่ตนเองรู้สึกออกมา การวาดภาพหรือระบายสีก็เป็นการระบายความรู้สึกอย่างหนึ่ง ทำให้เด็กรู้สึกว่าตนมีพื้นที่ที่พร้อมจะรับฟังปัญหา และกล้าที่จะเปิดเผยความในใจออกมามากขึ้น
- เด็กที่มีอาการนอนไม่หลับ เด็กบางคนอาจมีเรื่องไม่สบายใจ และสะสมเอาไว้มากจนเกินไป จนเกิดปัญหาสุขภาพ ศิลปะบำบัดจะช่วยให้จิตใจสงบ อยู่กับปัจจุบัน ไม่ค้างคาใจกับปัญหาที่เกิดขึ้น และสามารถนอนหลับได้อย่างเต็มอิ่ม
5 กิจกรรมศิลปะบำบัด ทำได้ง่าย ๆ และช่วยผ่อนคลายความเครียด
1. การวาดรูป ระบายสี
ศิลปะบำบัดสำหรับเด็กที่ใช้อุปกรณ์ไม่เยอะ คือการวาดรูปและระบายสี อาจใช้กระดาษเปล่า ๆ แล้วให้วาดรูปออกมาตามความต้องการ เพื่อระบายความเครียด หรือตั้งโจทย์ขึ้นมา เพื่อให้พวกเขาได้ใช้ไตร่ตรองความคิดและใช้เวลากับตัวเอง เช่น
- ในช่วงเวลาที่ผ่านมานี้มีเหตุการณ์หรืออะไรที่ทำให้ฉันรู้สึกดี จากนั้นวาดมันออกมาด้วยสีหนึ่งสีที่แทนความรู้สึกนั้น ๆ ได้ดีที่สุด
- วาดหัวใจใหญ่ ๆ ขึ้นมา 1 ดวง จากนั้นเติมหัวใจให้เต็มด้วยอะไรก็ได้ เป็นโจทย์แบบปลายเปิดที่จะช่วยสะท้อนความรู้สึกของเด็ก ๆ ว่าตอนนั้นพวกเขากำลังคิดอะไรอยู่
2. ทำโปสการ์ดถึงตัวเองในอนาคต
กิจกรรมฮีลหัวใจดวงน้อย ๆ ด้วยการทำโปสการ์ดให้กับตัวเองในอีก 10 ปีข้างหน้า เพื่อให้กำลังใจและบันทึกความทรงจำว่า ในอดีตเรามีความคิดแบบไหน และเมื่อกลับมาอ่านอีกครั้งแล้วรู้สึกอย่างไร โดยด้านหน้าให้วาดตัวเองตอนโตขึ้น ส่วนด้านในโปสการ์ดให้ข้อความที่อยากบอกตัวเองในอนาคต
3. ทำภาพคอลลาจ
เป็นกิจกรรมศิลปะบำบัดที่เหมาะแก่การทำในห้องเรียน โดยคุณครูอาจพรินต์ภาพ สติกเกอร์หรือหาวัสดุต่าง ๆ เช่น กระดาษสี ใบไม้ และเศษผ้า มาให้นักเรียนทำภาพคอลลาจของตัวเอง เพื่อให้สำรวจอารมณ์และค้นพบความสนใจของตัวเอง นอกจากพัฒนาความคิดสร้างสรรค์แล้ว ยังช่วยเสริมทักษะการใช้งานกล้ามเนื้อมัดเล็กอีกด้วย
4. วาดรูปจากเพลงที่ฟัง
ผสมผสานศาสตร์ของศิลปะและดนตรี โดยการให้เด็กได้ทดลองฟังเพลงที่แตกต่างกัน จากนั้นถ่ายทอดจังหวะและทำนองเพลงออกมาผ่านการวาดรูป วิธีนี้เด็กจะได้เชื่อมโยงความรู้สึกที่ลึกซึ้งผ่านเสียงดนตรี รวมถึงเข้าใจว่าเสียงสามารถส่งผลต่ออารมณ์และงานศิลปะได้อย่างไรบ้าง
5. ปั้นดินเหนียว
เปิดโอกาสให้เด็ก ๆ ได้สร้างสรรค์รูปทรงผ่านการปั้นดินเหนียว จะเป็นสัตว์ สิ่งของหรืออะไรก็ได้ เพราะกิจกรรมศิลปะบำบัดนี้ไม่ได้สนใจว่าจะรูปปั้นจะออกมาเป็นตัวอะไร แต่การได้สัมผัสกับดินเหนียวนิ่ม ๆ จะทำให้เด็กสนุกและผ่อนคลาย ถือเป็นการระบายอารมณ์ผ่านการสัมผัสกับวัตถุ
สรุป
ศิลปะบำบัด ไม่จำเป็นต้องใช้กับผู้ป่วยทางจิตเวชเท่านั้น แต่เด็กทั่วไปก็อาจเครียดสะสมไม่รู้ตัว การได้พักสมองและมาสร้างสรรค์งานศิลปะ ก็จะช่วยให้พวกเขารู้เท่าทันอารมณ์ของตัวเอง ณ ขณะนั้น ว่ารู้สึกอย่างไร และค้นพบวิธีจัดการมันได้ทันเวลา เพราะความสดใสกับเด็กเป็นของคู่กัน ดังนั้น วัยเด็กควรสนุกสนานกับการใช้ชีวิตและการเรียนรู้ให้ได้มากที่สุด
